باران اعتدال

باران اعتدال
بایگانی
پربیننده ترین مطالب
مطالب پربحث‌تر
یادداشتی از:

این موقعیت را حضرت سجاد(ع) به جامعه ­ای توصیف می کند که مورد حمله شیر و گرگ از یک سوی، و روباه و سگ از سوی دیگر، و نیز خوک از زاویه دیگر، قرار گرفته است. (خصال/۳۳۹)

حجت الاسلام هادی سروش

1) حادثه کربلا: وقوع جریان کربلا و شدّت ظلمی که روا شد، فضای عادی جامعه را تبدیل به یک فضای سنگین کرد که غبار آن ظلم صفحه اجتماع آن روز را تیره و تاریک کرد. آن ظلم و خونریزی به حدّی ناجوانمردانه رقم خورد که بعدها خود عبدالملک بن مروان به حجاج که مسئولیت اداره مکه را به عهده داشت نوشت: "من دیگر با خون بنی عبدالمطلب کاری نخواهم داشت."
2) جو رعب و وحشت: وحشت و رعب بر دل های عموم مسلمین آن روز، حاکم شد و قدرت نفس کشیدن را از آنان ستود.
حادثه کربلا و به دنبال آن سرهای بریده بر سر نیزه و قرار دادن در معرض دید همگان در شهرهای مختلف عراق و شام و نیز حمله وحشیانه مسلم بن عقبه به مدینه و قتل عام و غارت و تجاوز به مسلمین، جملگی وحشت و رعب را در دل مردم به نهایت رساند. لذا جرأت ارتباط با امام سجاد(ع) از همگان خود به خود گرفته شد.
3) زندگی امام تحت کنترل شدید: همه زندگی امام سجاد(ع) زیر دید قوی مأموران امنیتی و جاسوسان حکومتی قرار داشت. نمونه کوچک آن از این قرار است که امام سجاد(ع) کنیزی دارد که او را آزاد کرد و سپس با او ازدواج کرد، این خبر به عبدالملک بن مروان در شام می رسد و او نامه عتاب آمیزی به حضرت ارسال نمود. (کافی ۳۴۴/۵)
4)بیگانه مرکز خلافت از اهل بیت: مرکزیت خلافت و ریاست بر جوامع اسلامی در شام قرار دارد و شام منطقه ­ای کاملاً بی گانه از اهل بیت(ع) بوده تا جائی که از معروف ترین آیات مانند «قل لا اسئلکم ...» و «آت ذی القربی ...» و «انما یرید الله لیذهب عنکم ...» که در منقبت اهل بیت(ع) است، برای اهل شام متعجب است!
معاویه از طرفی این مردم را در بی خبری محض نگه می داشت(ن.ک:نهج البلاغه خطبه/۵۲) و از طرف دیگر جهالت آنان را روز به روز پر رنگ تر می کرد که داستان شتری که مال یک کوفی بود و یک شامی مدعی مالکیت آن شد و ۵۰ نفر را آورد که شهادت دادند بر اینکه این شتر ناقه(شتر ماده) است و مال فرد شامی است در حالی که شتر اصلاً ناقه نبوده وجمل(شتر نر) بوده.(مروج الذهب۳۱/۳)
این جهالت از مرکز حاکمیت اسلامی وقتی به اقصی نقاط سیطره حکومت اسلامی سرایت می کند!
5) اعلام علنی حاکمیت جامعه بر جدائی از معنویت و مقدسات: شاخصه دیگری که در جامعه پیش روی امام سجاد(ع) قرار گرفته، این است که حاکم آن با اینکه سوابقی در زهد و عبادت و تلاوت قرآن داشته امّا به مجرد اینکه به ریاست رسید قرآن به کناری نهاد و گفت:«هذا فراق بینی و بینک و هذا آخر العهد بک»(تاریخ الخلفاء/۲۱۷) و نیز عبدالملک بن مروان بر برخی از احکام مهم دین در رابطه با حاکمیت و حکومت قلم بطلان کشید و فرمان داد به: «منع سخن گفتن در مقابل خلیفه و حاکم» و «و منع امر به معروف» . (همان/۲۱۸)
6)فساد و بد اخلاقی کارگزاران حاکمیت: مسعودی می نویسد:«کان له اقدام علی الدماء» یعنی برنامه ی نهادینه شده عبدالملک بر خونریزی و هتک افراد بوده که این برنامه را با افرادی چون حجاج در عراق و مهلب در خراسان و هشام بن اسماعیل در مدینه اجرائی کرد.(مروج الذهب۹۱/۳)
این موقعیت را حضرت سجاد(ع) به جامعه ­ای توصیف می کند که مورد حمله شیر و گرگ از یک سوی، و روباه و سگ از سوی دیگر، و نیز خوک از زاویه دیگر، قرار گرفته است. (خصال/۳۳۹)
سه مشکل مهم دیگر :

غیر از این شش عامل مهم که فضای سیاسی جامعه را مسدود می کند، امام سجاد(ع) با سه مشکل مهم دیگر نیز روبرو است:
الف) یاران آن امام(ع) بسیار بسیار اندک هستند، امام صادق(ع) شرائط آن روز با این بیان ترسیم فرموده:
«ارتدد الناس بعد الحسین الا ثلاثة: ابو خالد الکابلی و یحیی بن ام الطویل و جبیر بن مطعم». (اختصاص/۶۴)
و امام سجاد (ع) فرمود:
«ما بملکه و المدینة عشرون رجالاً یحبنا» (بحار۴۶/۴۷)
که در تمام مکه و مدینه ۲۰ نفر محب به اهل بیت دیده نمی شود!
ب)انحطاط شدید اخلاقی؛ شرائط به گونه ­ای بود که در مکه و مدینه به راحتی در ملاء عام غناء و شراب بود و جلسات مختلط زنان و مردان در میان لهو و لعب، کثرت جمعیت در استقبال از آوازه خوانی بنام «جملیه» مشهور است. (حیاة زین العابدین۴۰۹/۲)
ج) ناآگاهی مردم از احکام قطعی شریعت، وقتی عمر بن عبدالعزیز به حج می رفت دید حاجیان در روز عید قربان از مناسک حج بی اطلاعند.(تاریخ الخلفاء۲۴۴).
امام سجاد (ع) و رهبرئی تأثیرگذار
در این شرائط است:
اول: معنویت و قداست باطنی خود امام؛ آزاد کردن غلامان خود در شب عید فطر و هزار رکعت نماز شبانه و تقسیم کل دارائی خود با مساکین و رفتن به حج با پای پیاده و ...
دوم: زنده نگه داشتن عاشورا
مثلاً در موقع آب نوشیدن گریه می کرد و در پاسخ به اینکه چرا گریه می کنید؟ می فرمود: «کیف لا ابکی و قد منع ابی من الماء الذی کان مطلقاً للسباع و الوحوش» (بحار۱۰۸/۴۶)
سوم: همت بر ارشاد جامعه؛ هر جمعه در میان هر جمعی از مسلمین در مسجد النبی که بود می فرمود:
«یا ایها الناس اتقوا الله و اعلموا انکم الیه راجعون فتجد کل نفس، عملت من خیر محضراً....» (تحف العقول/۲۴۹)
"رساله حقوق" خود یک دستورالعمل جامع اخلاقی، اجتماعی و عبادی و سیاسی اثر آن امام است.پ
گاهی هم ارشادخواص می فرمود، نامه ارشادی و اخلاقی به زهری از این باب است.
در رفتاری دیگر؛ «دعا» در عین حال که وسیله ارتباط با حق تعالی است امّا امام سجاد(ع) برای عرضه علوم و معارف و اجابت به نیازها و حاجت های جامعه ایراد فرموده است.
حاصل آن صحیفه سجادیه است که از مصادر مهم شیعه بعد قرآن و نهج البلاغه است.
چهارم: توجه جدّی به طبقه ضعیف جامعه
امام سجاد(ع) با همه محدودیت های پیش روی لحظه­ ای از خدمات رسانی به نیازمندان غلفت نداشت، آن حضرت به نقل شیعه و سنی عائله یکصد فقیر مدینه را عهده دار بود(بحار۸۸/۴۶و طبقات کبری ۲۲۲/۵) و در حملات وحشیانه سپاه مسلم بن عقبه به مدینه عده کثیری از زنان و کودکان سکنا داده بود و از آنان محافظت می کرد (بحار۸۸/۴۶)
نتیجه گیری: مهم آن است که حضرت سجاد (ع) الگوی بسیار عالی است؛ برای زمانی که جامعه در یک فضای سیاسی و انسدادی قرار می گیرد.

جماران

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۶/۰۷/۱۱
ولی اله حسین زاده

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی