بی کفایتی سعودی ها برای مدیریت حج و خشمی که هنوز فرو ننشسته

به بهانه آغاز موسم حج و سالگرد فاجعه منا؛

بی کفایتی سعودی ها برای مدیریت حج و خشمی که هنوز فرو ننشسته

بازماندگان و بستگان قربانیان فاجعه منا هنوز هم از سکوت مقامات عربستان در قبال این حادثه و رسیدگی ناکافی به این پرونده خشمگین هستند و در عین حال این نگرانی وجود دارد که برای جلوگیری از تکرار این فاجعه تدابیر کافی اعمال نشده باشد.

عربستان سعودی باید بپذیرد که مسئول تامین امنیت حجاج است و باید برای هر حادثه ای پاسخگو باشد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، «سوبیا نور» 23 ساله از پاکستان که همراه با هزاران نفر از حجاج دیگر در حج سال گذشته در عربستان سعودی در حال پیاده روی بود، احساس کرد که مسیر حرکت هر لحظه تنگ تر و تنگ تر می شود و هوای کافی برای تنفس در آن گرمای سوزان وجود ندارد. ناگهان تنها صدای ناله و گریه بود که در امتداد خیابان های باریک که با موانع فلزی بلند حصارکشی شده بودند، شنیده می شد. او مادر و عمه اش را محکم گرفته بود، اما فشار مردم مانند موج غول پیکری او را از آنها جدا کرد. او دیگر پدرش را هم نمی توانست ببیند. همراه با دیگران بر روی زمین افتاد و دیگر نمی توانست نفس بکشد.

چیزی که بعدا او به خاطر آورد این بود که به سمت آنها آب پاشیده شده و او را از میان جمعیت بیرون کشیدند. سپس او صحنه ای را دید که هنوز هم از یادآوری آن رعشه بر اندامش می افتد: «انبوه اجساد که روی هم ریخته شده بودند و زخمی هایی که فریاد می زدند و کمک می خواستند.»

ازدحام جمعیت و فاجعه منا در 24 سپتامبر سال 2015 که دستکم 2400 کشته بر جا گذاشت، فاجعه ای است که پادشاهی هنوز به طور کامل به آن اذعان نکرده و درباره آن توضیح نداده است.

انتظار می رود بیش از دو میلیون مسلمان در حج امسال که از امروز شنبه آغاز می شود شرکت کنند و مقامات سعودی مدعی اند که تمامی تمهیدات لازم برای برگزاری این مراسم پنج روزه را انجام داده اند. آنها تراکم جمعیت را کاهش داده اند، خیابان های باریک در منا را گسترش داده اند، و برخی اقدامات با فناوری بالا را معرفی کرده اند. اما بازماندگان و بستگان جان باختگان فاجعه منا هنوز هم از سکوت مقامات عربستان در قبال این حادثه و رسیدگی ناکافی به این پرونده خشمگین هستند و در عین حال این نگرانی وجود دارد که برای جلوگیری از تکرار این فاجعه تدابیر کافی اعمال نشده باشد.

آمار رسمی کشته شدگان که از سوی عربستان سعودی اعلام شد 769 نفر بود؛ آماری که از 26 سپتامبر هیچ تغییری نکرد. اما آسوشیتدپرس بر اساس گزارش های رسانه ها و نظرات مقامات از 36 کشور از میان بیش از 180 کشوری که شهروندان خود را به حج فرستاده بودند، دریافت که دستکم 2426 نفر کشته شده اند. مقامات سعودی هنوز به خانواده های قربانیان هیچ گونه غرامت مالی پرداخت نکرده است. هیچ یک از مقامات پاسخگو نبوده اند و هیچ نتیجه ای از تحقیقات ادعایی صورت گرفته منتشر نشده است.برخی منابع نیز این آمار را بیش از 7هزار جان باخته می دانند.

«منصور الترکی» سخنگوی وزارت کشور عربستان به آسوشیتدپرس گفته است که کمیته ای متشکل از مهندسان و مقامات امنیتی و بهداشتی «هنوز هم در حال کار بر روی این پرونده هستند و هیچ بیانیه ای تاکنون منتشر نشده است.»

در بیانیه های اولیه پلیس عربستان ادعا شده که به نظر می رسد که دو جمعیت گسترده در جاده شماره 204 در دو جهت خلاف به یکدیگر فشار آورده باشند. جمعیت عقب تر نیز که از ازدحام بی اطلاع بودند، به جلو فشار آوردند.

یک بازمانده مصری از فاجعه منا به آسوشیتدپرس گفت که نیروهای سعودی که خوب آموزش داده نشده بودند، حاضر نشدند یکی از دروازه ها در امتداد جاده 204 را برای کمک رسانی به کسانی که در حال خفه شدن بودند، باز کنند. این مرد که به شرط ناشناس ماندن سخن می گفت چرا که در عربستان سعودی زندگی می کند و ممکن است امنیت جانی اش به خطر بیافتد، ادامه داد که نیروهای سعودی نمی دانستند چه واکنشی باید نشان دهند و به نظر می رسد که منظر بودند از مقامات بالا دستور برسد.

ایران که بیش از هر کشور دیگری در این فاجعه قربانی داده است، (حدود 500 نفر) بی توجهی سعودی ها را عامل این حادثه می داند. ایران امسال حجاج خود را به عربستان اعزام نکرده و از عربستان خواسته است مدیریت حج را با دیگر کشورهای مسلمان به اشتراک گذارد؛ ایده ای که توسط حکام سعودی رد شده است.

در دهه های اخیر عربستان سعودی میلیاردها دلار برای بهبود ایمنی حج هزینه کرده است. با این حال بسیاری از معابر هنوز بسیار باریک است.

با وجود اینکه برخی گزارش های رسانه ای حاکی از ارائه دستبند الکترونیکی به حجاج است، الترکی گفت که این پروژه هنوز در حال توسعه است و امسال به بهره برداری نخواهد رسید.

«هشام الفالح» رئیس کمیته تدارکاتی حج به آسوشیتدپرس گفت که 12 پروژه به ارزش حدود 53.3 میلیون دلار برای بهبود کیفیت حج امسال اجرایی شد.

با این حال او احتمال وقوع هرگونه حادثه ای را رد نکرد و به این جمله استناد کرد که «ما انسانیم و هر کاری بتوانیم انجام می دهیم. باقی کار با خداست!»

حج همواره با خطراتی همراه است. در سال 1990 بیش از 1400 نفر در حادثه ازدحام جمعیت کشته شدند. روز قبل از فاجعه سال گذشته، در سقوط جرثقیل به داخل مسجد جامع مکه 111 نفر کشته شدند.

«نور» پاکستانی شش روز را در بیمارستان سپری کرد تا عمه اش را که او هم زخمی شده بود، پیدا کرد. او بیمارستان ها را برای یافتن پدر و مادرش زیر پا گذاشت تا زمانی که به او گفته شد آنها جان خود را از دست داده اند. او گفت سعودی ها نتوانسته بودند جمعیت را مدیریت کنند.

«ناصر فیاض» یک روزنامه نگار مصری می گوید سه تن از بستگان خود از جمله برادر 57 ساله اش را که سه فرزند داشته، در این حاثه از دست داده است.

فیاض گفت: «دولت عربستان از هیچ یک از ما عذرخواهی نکرد و حتی به ما یک تسلیت هم نگفت. عربستان سعودی باید به قربانیان حادثه و خانواده های آنها غرامت بدهد.»

وی افزود: «عربستان به گونه ای عمل می کند که گویا هیچ اتفاقی نیافتاده است.»

فیاض گفت خانواده های قربانیان خواستار پیگیری ماجرا هستند اما بسیاری از آنها به قدری فقیر هستند که توان مالی وکیل گرفتن ندارند.

«مسعود تقیانی» یک معلم ایرانی، سعودی ها را عامل مرگ پدر 76 ساله اش می داند که 30 سال در انتظار سفر به عربستان برای ادای مناسک حج بود.

او گفت: «عربستان سعودی باید بپذیرد که مسئول تامین امنیت حجاج است و باید برای هر حادثه ای پاسخگو باشد.»