روزه از دیدگاه شهید مطهری

روزه از دیدگاه شهید مطهری

اساساً برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان سازى است که انسان هاى معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسان هاى سالم، و انسان هاى سالم خود را تبدیل به انسان هاى کامل کنند.

اساساً  برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان سازى است که انسان هاى معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسان هاى سالم، و انسان هاى سالم خود را تبدیل به انسان هاى کامل کنند.

 

برنامه ماه مبارک رمضان برنامه تزکیه نفس است، برنامه اصلاح معایب و رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل و ایمان و اراده بر شهوات نفسانى است، برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوى خداست، برنامه ترقى دادن روح است، برنامه رقاء دادن روح است.
 
 اگر بنا باشد که ماه مبارک بیاید و انسان سى روز گرسنگى و تشنگى و بى‏خوابى بکشد و مثلًا شب ها تا دیروقت  بیدار باشد و به این مجلس و آن مجلس برود، و بعد هم عید فطر بیاید و با روز آخر شعبان یک ذره هم فرق نکرده باشد، چنین روزه‏اى براى انسان اثر ندارد. اسلام  که نمى‏خواهد مردم  بى‏جهت  دهانشان را ببندند، بلکه با روزه گرفتن قرار است که انسان ها اصلاح شوند.
 
 چرا در روایات ما آمده است که بسیارى از روزه داران هستند که حظ و بهره آن ها از روزه جز گرسنگى چیزى نیست؟ بستن دهان از غذاى حلال براى این است که انسان در آن سى روز تمرین کند که زبان خود را از گفتار حرام ببندد، غیبت نکند، دروغ نگوید، فحش ندهد.
 
این از همان امور معنوى و باطنى و ملکوتى است: زنى آمد خدمت پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله در حالى که روزه داشت. رسول اکرم شیر یا چیز دیگرى به او تعارف کرد و فرمود: بگیر و بخور. گفت: یا رسول اللَّه! روزه دارم. فرمود: نه، روزه ندارى؛ بگیر و بخور. گفت: نه یا رسول اللَّه! روزه دارم.

 

باز رسول اکرم اصرار کرد که بخور. گفت: نه، روزه دارم، واقعاً روزه دارم (چون به حساب خودش واقعاً روزه داشت، ولى روزه ظاهرى مثل روزه‏هاى ما). فرمود: تو چگونه روزه دارى، حال آنکه گوشت برادر- یا خواهر- مؤمنت را یک ساعت پیش خوردى (غیبت کردى)؟ مى‏خواهی الآن به خودت ارائه دهم که تو گوشت خورده‏اى؟  قى کن!  یکدفعه قى کرد و لخته ‏هاى گوشت از دهانش بیرون آمد. انسان روزه بگیرد و غیبت کند، یعنى دهان جسم خودش را از غذاى حلال ببندد و دهان روح خود را براى غذاى حرام باز کند.
 
چرا به ما گفته‏ اند یک دروغ که انسان بگوید تعفّنى از دهان او بلند مى‏شود که تا هفت آسمان ، فرشتگان را متأذّى مى‏کند؟ آنوقت مى‏گویند چرا انسان وقتى در جهنم است، این قدر جهنم عفونت دارد؟! عفونت جهنم همین عفونت هایى است که ما خودمان در دنیا ایجاد کرده‏ایم، همین دروغ هایى است که خودمان مى‏گوییم. دشنام دادن و همْز و لمْز کردن هم همین‏طور است.
 
تهمت زدن سرور همه این هاست، چون تهمت زدن هم [رذیلت‏] دروغ گفتن را دارد و هم [رذیلت‏] غیبت کردن را. چون آدمى که غیبت مى‏کند، راست مى‏گوید و بدگویى مى‏کند و آدمى که دروغ مى‏گوید، دروغ مى‏گوید ولى بدگویى کسى را نمى‏کند، یک دروغى مى‏بافد و مى‏گوید. اما آدمى که تهمت مى‏زند، در آنِ واحد، هم دروغ مى‏گوید و هم غیبت مى‏کند؛ یعنى دو گناه کبیره را با یکدیگر انجام مى‏دهد.
 
 [آیا صحیح است‏] یک ماه رمضان بر ما بگذرد که در آن ماه ما یک سلسله تهمت ها به یکدیگر بسته باشیم؟ ماه رمضان براى این است که مسلمین، بیشتر اجتماع کنند، عبادتهاى اجتماعى انجام دهند و در مساجد جمع شوند، نه اینکه ماه رمضان وسیله تفرقه قرار گیرد.
 
چه تعبیر عجیبى دارد پیغمبر اکرم براى ماه مبارک رمضان؛ مى‏فرماید: دُعیتُمْ فیهِ الى‏ ضِیافَةِ اللَّهِ
 
 شما در این ماه به مهمانى خدا خوانده شده‏اید؛ در این ماه، خدا میزبان است و شما میهمان. پس به این مقیاس بفهمید چقدر درهاى رحمت الهى در این ماه باز است! مى‏دانید در رابطه میزبان و میهمان، این میزبان است که شأن مهمان را گرامى مى‏دارد. هر کسى وقتى مهمان یک آدم کریم شد، به دلیل این که مهمان است، میزبانْ او را گرامى مى‏دارد. فقط کوشش کنید که لااقل بتوانید به صورت یک مهمان بر سر سفره این میزبان وارد بشوید.

اوج معنویت ماه مبارک رمضان، شب هاى قدر است که  نزدیک است. ما باید در طول این بیست روز لااقل کارى کرده باشیم که در این ایام و لیالى قدر (نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم) [بتوانیم به صورت یک میهمان بر سرسفره این میزبان وارد شویم.] این روزه گرفتن‏ها، این- به خیال خودمان- زنجیر بر نفس امّاره زدن‏ها، با طبیعت مبارزه‏ کردن‏ها، روحانیت را غلبه دادن بر طبیعت، ذکر زیاد کردن خدا، دعاى زیاد خواندن، تلاوت قرآن زیاد کردن، در یاد خدا زیاد بودن، اینها همه آمادگى است براى این که در این شبهاى احیاء بتوانیم مانند یک میهمان بر سر سفره رحمت خالق خودمان وارد بشویم [و در این ضیافت‏] شرکت کنیم؛ توبه کنیم، انابه کنیم، استغفار کنیم، از خداى متعال رحمت بخواهیم؛ سعادت بخواهیم  براى خودمان، براى برادران مؤمن خودمان، براى جامعه اسلامى خودمان، اصلاح نفس خودمان را بخواهیم. عبادت اصلًا براى نورانیت است.

 

ما عبادت مى‏کنیم براى این که به وسیله عبادت و به یاد خدا بودن و غیر خدا را فراموش کردن، از این ظلمت ها و کدورت ها و تیرگی ها بیرون بیاییم و قلب ما به نور الهى منوّر شود.

 
منبع: مجموعه ‏آثاراستاد شهید مطهرى ج‏26 ص