بنیانگذاری مکتب فقاهت و ولایت فقیه توسط امام حسن عسکری(ع)
بنیانگذاری مکتب فقاهت و ولایت فقیه توسط امام حسن عسکری(ع)
ابو محمد حسن بن علی بن محمد ملقب به ابن الرضا و معروف به عسکری بود. ایشان و پدر گرامی ایشان امامین عسکریین نامیده می‌شوند. امام حسن عسکری(ع) یازدهمین امام شیعیان دوازده امامی پس از پدرشان امام هادی(ع) و قبل از پسرشان امام مهدی(عج) است.
امام حسن عسکری(ع) بیشتر طول عمرشان را در حبس خانگی به سر بردند؛ مخصوصاً به این دلیل که مشهور بود امام حسن عسکری(ع) صاحب فرزندی خواهد شد که به عنوان منجی آخرالزمان قیام خواهد کرد تا زمین را از عدالت پر کند.
امام حسن عسکری(ع) طی سال‌های امامت خود در سامرا تحت محدودیت‌های اعمال شده از سوی خلافت عباسیان می‌زیستند. ایشان زیر نظر جاسوسان خلیفه‌های وقت بودند و لذا نمی‌توانستند با شیعیان ارتباط آزادانه داشته باشند و تنها خواص اصحاب ایشان با امام شخصاً ارتباط داشتند.
در سامرا امام حسن عسکری(ع) بیشتر وقتشان را صرف تعلیم قرآن و شریعت کردند و به گفته دونالدسون ممکن است در آنجا به زبان آموزی هم اشتغال داشته‌اند، چون در سال‌های بعد قادر بودند با هندی‌ها به زبان هندی صحبت کنند، با ترک‌ها ترکی و با ایرانی‌ها فارسی سخن بگویند. البته به اعتقاد شیعیان، توانای سخن گفتن به تمام زبان‌های بشری به‌وسیله خداوند به ائمه داده شده است.
فشار و اختناق خلفای عباسی
خلفای عباسی همواره امامان شیعه را تحت فشار و محدودیت قرار می‌دادند و این فشارها در دوران امامان جواد، هادی و حسن عسکری(ع) در سامرا به اوج رسید به طوری که این سه امام عمر طولانی نکردند. تعقیب و مراقبت از امامان هادی و حسن عسکری(ع) به قدری بود که آنان را در میان لشکریان جای داده بودند و به همین دلیل این دو را «عسکریین» لقب داده‌اند.
برخی منابع گفته‌اند، امام حسن عسکری(ع) تقریباً تمام دوران امامتشان را در حبس خانگی خلفای عباسی در سامرا به سر بردند و تماس اجتماعی نداشتند و در تقیه به سر می‌بردند؛ اما برخی دیگر با اشاره به ملاقاتی که در خانه امام و نیز در مسیر ترددشان صورت گرفته است، می‌گویند امام حسن عسکری(ع) در ابتدای امامت، دارای آزادی محدود و اندکی بوده است که در خلال آن شیعیان با امام ارتباط داشته‌اند. همچنین امام به ساماندهی شبکه وکلا و گردآوری وجوهات پرداختند.
دوران حبس امام حسن عسکری(ع)
اما قبل از آنکه یک سال سپری شود، معتز، خلیفه عباسی، به امام بدگمان شد و در دومین سال امامت امام، ۲۵۵ هجری که هم‌زمان با آخرین سال خلافت معتز بود، امام حسن(ع) را زندانی کرد. در این دوره، طراحی چندین توطئه برای قتل ایشان در زندان با صحنه‌سازی ذکر شده است که هیچ‌یک اجرایی نشد.
امام حسن عسکری(ع) در طول دوران کوتاه خلیفه بعدی، مهتدی، هم ادامه پیدا کرد. بیشتر دوره حبس امام، مربوط به دوره معتمد می‌شود که در ادبیات شیعه به عنوان سختگیرترین خلیفه نسبت به امام عسکری(ع) معروف است. منابع شیعه، عامل مسمومیت و مرگ امام یازدهم را معمولاً معتمد ذکر می‌کنند.
سرانجام امام حسن عسکری(ع) در روز جمعه ۸ ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری در سن ۲۹ سالگی وفات یافتند و در سامرا کنار پدر گرامیشان، امام هادی(ع) به خاک سپرده شدند.
آماده‌سازی مردم برای پذیرش امامت در دوران غیبت
استاد سطوح عالی حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: امام حسن عسکری(ع) دوران امامت بسیار سخت و سنگینی را داشتند. سختگیری خلفا در آن زمان حد نداشت و با این حال امامت امام حسن عسکری(ع) با کیفیت بسیار بالایی توأم بود.
انتقال امامت از حضور به غیبت کاری بود که امام حسن عسکری(ع) به اراده الهی انجام دادند
آیت‌الله هادی عباسی افزود: پس از امام حسن عسکری امامت حضرت ولی عصر(عج) در غیبت تحقق یافت. این انتقال امامت از حضور به غیبت کاری بود که امام حسن عسکری(ع) به اراده الهی انجام دادند. امام نمی‌توانستند امامت بعد از خود را همچون امامان دیگر علنی معرفی کنند و این کار دشواری بود که امام مردم را برای امامت بعد از خود بدون حضور امام میان مردم آماده کردند.
وی بیان داشتند: دشمنان همواره امام را تحت نظر قرار داده بودند و احساس خطر می‌کردند؛ اما امام با زحمات و تلاش‌های فراوان توانستند نظام اسلامی را نظام‌مند کنند و به فعالیت خود ادامه دهند.
بنیانگذاری مکتب فقاهت و ولایت فقیه
استاد سطوح عالی حوزه‌های علمیه عنوان کرد: از جمله کارهای مهمی که در زمان امام حسن عسکری(ع) صورت گرفت این بود که امام حسن(ع) مکتب فقاهت و ولایت فقیه را بنیانگذاری کردند. در زمان کنونی ما می‌بینیم که امام در غیبت است و ما در زمان غیبت در ولایت فقیه بسر می‌بریم و ولایت فقیه مطرح است و رهبریت و مرجعیت شیعه نقش آفرینی دارد.
