نقش ارتش جمهوری اسلامی ایران در پیروزی انقلاب اسلامی

نقش ارتش جمهوری اسلامی ایران در پیروزی انقلاب اسلامی

 

چکیده:                                                                                                                                    دکترمحمد صادق ابراهیمیان

انقلاب اسلامی ایران از جمله انقلاب های نادر در قرن بیستم است که مدل و نظریه های غالب در شکل گیری جهان را برهم زد و موجب تغییرات وسیع و گسترده ای در منطقه خاورمیانه و حتی سطح جهان گردید.

انقلابی که برعکس دیگر انقلاب های بزرگ جهان آگاهانه تبلور یافت و نقش مذهب،اراده و آگاهی همراه با بصیرت دینی و سیاسی رهبری آگاه در شکل گیری آن چشمگیر است.

پیوند ارتش و ملت از محوری ترین تاکیدات امام در قبل و بعد از پیروزی انقلاب است و ارتش مکتبی متکی به ملت خواسته ی اسلامی است که امام راحل همواره دنبال کرده و آن را تحفه ی الهی می دانستند چرا که ضرورت وجود ارتش در کشور برای تامین امنیت و ملت در برابر تجاوزات دشمنان از تمامیت ارضی کشور دفاع کند می بایست متکی به دریای خروشان ملت باشند.ارتشی که متکی به ملتش نباشد هرگز نخواهد توانست در ماموریت هایش موفق شود چنانکه ارتش متکی به ر‍زیم شاه نتوانست در برابر ملت مقاومت کند و رژیم شاه سرنگون گردید.

در مورد چگونگی و دلایل این رخداد تاثیر گذار و انفجار نور دست مستقیم خدا را با توجه به حوادث و اتفاقات سهمگین میتوان به وضوح دید که (یداله فوق ایدیهم و یداله مع الجماء)که امام راحل فرمودند من به پشتوانه مردم دولت تعیین می کنم و توی دهن این دولت (بختیار)می زنم و اینگونه شد که انقلاب اسلامی ایران با استعانت از درگاه ایزد منان و حضور فرماندهان ،افسران و درجه داران ارتش در 19 بهمن ماه وتجدید بیعت همافران و پرسنل نیروی هوایی در مدرسه علوی به محضر امام امت پایه های انقلاب را استحکام و ر‍ژیم منحوس پهلوی را به سقوط کشانید و در 22 بهمن 1357 با نوای طنین انداز الله اکبر آزادی و استقلال را به گوش جهانیان مخابره کرد.

کلید واژه: انقلاب اسلامی، رهبری، بصیرت،ارتش، استقلال

مقدمه:

خط مشی امام خمینی در مقابله با نیروهای نظامی و امنیتی رژیم شاه در تمام طول مبارزات بر جدا نمودن مسئله ی ارتش و نیروهای نظامی از ساواک و نیروهای اطلاعاتی و امنیتی بود و در خصوص ارتش امام همواره می کوشید مشی متفاوتی در پیش بگیرد با این حال وی مشی مبارزه ی مسلحانه را که از سوی برخی از پیروانش ارائه می شد رد می نمود و معتقد بود که اسلحه نمی تواند به جنگ اسلحه برود و باید زنجیرهایی را که اعضای نیروهای مسلح در بند آن هستند یعنی سوگند وفاداری و عادت اطاعت را درهم شکست لذا وی همواره می کوشید تا با پیامهای خود ضمن جدا نمودن بدنه ارتش (مرکب از سربازان وظیفه، درجه داران و افسران جزء) که فهم ناچیزی از قدرت تشویقی شاه در مقایسه با افسران ارشد نسیب آنها می شد و بعلاوه از نظر پیشینه ی خانوادگی عمدتا به خانواده های مذهبی تعلق داشتند، عملا مهمترین بخش از قدرت سرکوب رژیم شاه را مضمحل سازد و این پیام های امام بدنه ارتش را خطاب قرار می داد و بسیار ساده بود  که آنها باید خدمت به شاه را متوقف می کردند.

یکی دیگر از استراتژی های امام، برای مضمحل نمودن قدرت سرکوب رژیم شاه و جدا نمودن بدنه ارتش از سران آن، جدای از خطابه های مستقیم به نظامیان، تاثیر گذاردن بر روحیه آنها از طریق پیامهایی بود که به مردم در خصوص نحوه ی برخورد با نظامیان می داد و بدین ترتیب، به طور غیر مستقیم بر روی نظامیان تاثیر گذارده و قلوب آنها را به سوی انقلابیون جلب می نمود وی از مردم می خواست که سینه ی ارتش را مورد حمله قرار ندهید، قلبش را تسخیر کنید و این پیامهای امام در این مورد تا پایان مبارزات ادامه یافت.

وی در زمان ایجاد حکومت نظامی و پس از عزیمت به پاریس و در پیامی خطاب به دانشجویان از آنان خواست هرچه بیشتر، مردم را برای یک پیام همگانی تشویق نمایند و ارتش را برادر خود نامیده و با صدای بلند از آنان سوال کنند آیا جواب گل گلوله است و یا شعار برادر ارتشی چرا برادر کشی و امثال اینها را در مقابل پادگان ها و سازمان های ارتشی طنین انداز نمایند.

بیان مسئله:

نقش ارتش:

حضرت امام از همان سال های 42 و قبل از آن بر روی ارتش کار فرهنگی می کرد و با پیام های محبت آمیز و ارشاد کننده آن را به دنبال خود می کشید. می فرمودند برخی از امرای ارتش با من در تماس هستند و از اینکه زیر سلطه چنین رژیمی هستند ناراحتند. امام بیش از همه می دانست که بدنه ارتش سالم و دارای ریشه مذهبی است و محدود سران وابسته آن را از این بدنه سالم جدا می دانست. حضرت امام با نبوغ ذاتی خود می دانست که ارتش را با فرهنگ سازی می توان در اختیار گرفت به نحوی که حتی در بحرانی ترین روزهای انقلاب سخن تندی علیه ارتش نفرمودند و اینگونه بود که رهبری غیر محسوس خود را بر ارتش شاهنشاهی آغاز نمودند و ارتشیان غیور و مکتبی ندای مراد و مقصودشان را لبیک گفتند.

پرهیز از مخالفت با ارتش:

امام راحل در پیام های جداگانه ای در تاریخ 21 و 26/1/58 فرمودند شما نظامیان، شما ارتشیان، از ما هستید، برادر های عزیز ما هستید، فرزندان عزیز و برومند ما هستید و ما از شما هستیم. ملت ما پشتیبان شماست و شما پشتیبان ملت. شما حافظ استقلال مملکت هستید و هرکس با شما مخالفت کند با استقلال مملکت مخالفت کرده، با اسلام مخالفت کرده. من اعلام می کنم که اگر کسی با ارتش ما امروز مخالفت بکند با اسلام مخالفت کرده است، با پیغمبر اسلام مخالفت کرده است، امروز ارتش، ارتش طاغوتی نیست، ارتش محمدی ست. همه قشرهای ملت موظفند از شما پشتیبانی کنند شما کسانی هستید که باید استقلال این مملکت را حفظ کنید و ما از شما تشکر می کنیم و ما پشتیبان شما هستیم. همه ملت موظفند که از شما پشتیبانی کنند و اگر کسی به شما جسارت کند به لشکر امام زمان جسارت کرده است. من به شما اطمینان می دهم که شما در جوار اسلام با طمائنینه، با سلامت، با سعادت زندگی خواهید کرد. ما شما را از خود می دانیم و خود را از شما، ما در همه مراتب با شما هستیم، و تا آخر نهضت شما با ما و ما با شما.نام ارتش یادآور دلیر مردان بی ادعایی است که همیشه و سرسختانه در خط مقدم ایستادند و در این راه خون پاک خود را تقدیم اسلام و میهن کردند.

اگرچه در پیروزی انقلاب و به ثمر رسیدن آن اقشارمختلف  مردم و عناصر فراوانی نقش داشتند که هرکدام به نوبه خود مهم وتاثیرگذار بودند اما در این میان تعدادی از این اقشار عوامل و عناصر کلیدی و سرنوشت ساز بودند که از این جمله می توان به نقش کلیدی و استراتژیک ارتشیان پیرو مکتب و امام اشاره کرد.

در ماه های آخر حکومت پهلوی امام خمینی(ره) که نهضت اسلامی مردم ایران را بر عهده داشتند از سربازان خواستند تا از پادگانها فرار کنند و در ارتش سفاک شاهنشاهی خدمت نکنند، از این زمان بود که بدنه ارتش و قوای انتظامی مثل ژاندارمری وشهربانی دچار مشکل شدند و امکان مقابله با مردم تظاهر کننده را آرام آرام از دست دادند. حضرت امام خمینی بر این عقیده بودند که بدنه ارتش را از حکومت شاهنشاهی جدا کنند و به کرات در سخنرانی های خود تاکید می کردند که ارتش برادر ماست و مردم ایران فقط با نظام سلطنتی و سیاست های پهلوی مخالفند و بنابراین ارتش نباید رو در روی مردم کشور خود قرار گیرد زیرا ارتش برای دفاع از تمامیت ارضی کشور و برای دفاع از امنیت مردم به وجود آمده است که شاه آن را برخلاف قانون اساسی در خدمت حفظ و بقای سلطنت ننگین خود بکار گرفته است، بر همین اساس امام راحل (ره) در پیام های خود ارتش را از رویارویی و مقابله با مردم منع می کردند و مردم معترض را نیز از درگیر شدن با قوای ارتش برحذر می داشتند. با این سیاست مدبرانه امام بود که مردم نه تنها به مقابله با آنها نمی پرداختند بلکه به آنها نیز گل هدیه می کردندو با این شیوه فضایی از محبت و مهربانی بین مردم و افراد ارتش و نیروهای ژاندارمری و شهربانی ایجاد و نظامیان را مجذوب محبت خود می نمودند و آنها را از مقابله جدی با خود باز می داشتند.

نیروهای ارتش از اواسط شهریور ماه سال 57 اغلب از دستورات صادره از سوی رژیم پهلوی سرپیچی می کردند خصوصا افراد شاخصی چون سپهبد شهید محمدولی قرنی و هم ردیفانش(سپهبد علی صیاد شیرازی، سرلشگر محمد سلیمی، سرهنگ نامجو، رحیمی، کلاهدوز، سرهنگ کتیبه، سرگرد دادبین، فلاحی) که پیرو خط امام بودند و به همین دلیل قبل از انقلاب بعضا از ارتش اخراج گردیده بودند به گونه ای که امام در 15 شهریور آن سال با صدور پیامی خطاب به ارتشیان فرمودند: "من از ارتش محترم ایران سپاس گذارم که در راهپیمایی عظیم تهران و سایر شهرستانها به روی مردم وطن خواه آتش نگشودند. مردمی که از ستمکاری 50 ساله دودمان پهلوی به جان آمده اند و دست خود را به جنایت بزرگی که کار همیشگی فرماندهان است آلوده نکردند؛ من در این موقع حساس که کشور و وطنمان در لب پرتگاه و بر سر دوراهی سقوط یا استقلال واقع شده است دست خود را به سوی نیروهای زمینی، هوایی و دریایی وفادار به اسلام و وطن دراز می کنم و برای حفظ استقلال و بیرون آمدن از یوغ اسارت و ذلت از آنان استمداد می کنم  و در پیام تاریخی 21 آبان 57 خطاب به سردمداران رژیم پهلوی فرمودند شما خیال کردید ارتش مثل این چند تا الدنگ هستند که به جان مردم افتاده اند، نه همه این طور نیستند آنها به ما پیغام داده اند که ما حاضریم.

از طرفی همانطور که امام فرموده بودند ارتشیان از رژیم جدا شده بودند آنان حتی مردم را در تظاهرات یاری می کردند و با لباس شخصی در راهپیمایی های هماهنگ شده مردمی فعالانه شرکت داشتند. در کارخانجات و محل های فنی دست به اعتصاب زدند و در انجام کار های فنی تانک ها و ادوات نظامی به اشکال گوناگون کوتاهی می کردند و باعث ایجاد اختلال در امور محوله به نیروهای نظامی می شدند و در سالهای منتهی به انقلاب اسلامی اگرچه رده های بالای ارتش رژیم پهلوی همچنان حامی شاه بودند اما بخش عظیمی از ارتشیان با درک روشنگری های امام خمینی (ره) به نهضت اسلامی ملحق شدند و پیوستن بدنه ارتش به انقلاب اسلامی به عنوان یکی از عوامل مهم تسریع کننده و فروپاشی رژیم پهلوی نقش تعیین کننده ای داشت که تیر خلاص را بر پیکره رژیم سرتاسر استبداد و منحوس پهلوی فرود آورد.

در 26 دی ماه سال 57 با فرار شاه معدوم، پیروزی انقلاب تضمین یافت و با به روی کار آمدن دولت موقت بختیار ارتش در کنار مردم با شهامت بیشتر و ترک پادگان ها و تخریب اسلحه خانه ها و در اختیار قرار دادن آنها به نیروهای انقلابی و پیرو خط امام برای حفظ و برقرای امنیت شهر ها و مقابله با نیروهای گارد شاهنشاهی و عوامل ساواک، انقلاب را به سمت پیروزی نهایی سوق داد و به حول و قوه الهی ارتش از این امتحان نیز سربلند و پیروز درآمد و در کنار آحاد مردم فرودگاه مهرآباد را برای استقبال از ورود حضرت امام(ره) به کشور آماده ساخت و لحظه تاریخی ورود حضرت امام در تاریخ 12 بهمن ما 57 رقم خورد و همافران و پرسنل نیروی هوایی ارتش در 19 بهمن با حضور در محضر ولی فقیه زمان بار دیگر با آرمان های انقلاب و امام امت تجدید پیمان نمودند و اینگونه شد که انقلاب اسلامی ایران در پرتو حضور فعال و اثر گذار ارتش توحید در 22 بهمن 57 با تقدیم خون هزاران هزار شهید گلگون کفن به پیروزی رسید و امام راحل مجددا افراد شاخص و انقلابی همچون سپهبد شهید قرنی که به دلیل مخالفت با رژیم پهلوی از ارتش اخراج شده بودند را دعوت به خدمت و ایشان را به رئیس ستاد کل ارتش منصوب نمودند که ایشان نیز توسط گروهک پلید فرقان در روز دوشنبه تاریخ 3/2/1358 در حیاط خانه اش در میدان ولی عصر تهران ترور شد و به شهادت رسید و به این ترتیب عنوان نخستین شهید پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به نام خود ثبت کرد.

 

گرامی می داریم یاد و خاطره امام راحل (ره)، فرماندهان، افسران، درجه داران و سربازان شهید ارتش جمهوری اسلامی ایران که با رشادت تمام در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تداوم آن ثابت قدم بودند و هم اکنون ارتش به خود می بالد که تحت اوامر فرماندهی معظم کل قوا حضرت امام خامنه ای عزیز گوش به فرمان بوده و آمادگی هرگونه اجرای دستور در پیش برد اهداف عالیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را در هرکجای گیتی که باشد را دارد.

منابع:  

1- مرکز اسناد انقلاب اسلامی

2- خبرگزاری فرهنگی فردانیوز

3-سایت هیت معارف جنگ سپهبدعلی صیاد شرازی

4-خبرگزاری پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس

5-سایت ارتش جمهوری اسلامی ایران

6-مرکز اسناد بنیاد شهید و امور ایثارگران

7-مرندی، مهدی ،ارتش از دیدگاه امام خمینی،موسسه نشر اثار امام خمینی، تهران،1383

8-شایسته پور،حمید،قدرت سرکوب رژیم پهلوی وانقلاب اسلامی،مرکزاسناد انقلاب اسلامی،تهران،1385