دردهای خبرنگاری در مینوشهر / فقدان نقد از درون
مشکلات اقتصادی و معیشتی، نبود نهادهای صنفی موثر، فقدان امنیت شغلی و بی توجهی به اخلاق حرفهای و مهارت تخصصی از مهمترین دغدغه های خبرنگاران در استان قزوین است.
اگرچه در روز خبرنگار همه مدیران و مسئولان استانی به یکباره به یاد اهالی رسانه میافتند، اما تقریباً به هیچکدام از شعارهایی که برای حمایت از این قشر فرهنگی و فرهیخته سر داده میشود، عمل نشده و حل سادهترین مشکل اکثر خبرنگاران استان یعنی بیمه خبرنگاری هنوز روی زمین مانده است.
اگر این مشکل را کنار دستمزد پایین خبرنگاران هم استانی قرار دهیم که در پارهای موارد ماههاست به این قشر مظلوم پرداخت نشده، به اوضاع بیسروسامان و غمانگیز خبرنگاران در دیار مینونشان پی میبریم. با این همه برخی مشکلات اصحاب رسانه در استان هم به خاطر برخورد غیرحرفهای آنها با خبرنگاری است و به همین دلیل بعضی از روزنامه نگاران پیشکسوت استان، نقد از درون و داشتن روحیه نقدپذیری را لازمه رشد و توسعه رسانههای بومی میدانند.
معضل تمرکزگرایی در روزنامهنگاری محلی
یکی از خبرنگاران قزوین در گفتوگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در استان قزوین از استانداردهای روزنامه نگاری محلی فاصله داریم، عنوان کرد: متأسفانه در عرصه روزنامهنگاری استان با بیماری «تمرکزگرایی» رو به رو هستیم و صرفاً به رویدادها و مشکلات شهر قزوین اهمیت داده میشود و اتفاقها و معضلات سایر نقاط استان را نادیده میگیریم.
میثم مالمیر با تاکید بر لزوم دیدهشدن همه نواحی استان در روزنامه نگاری محلی گفت: طبق بررسی که حدود ۶ سال پیش توسط یک استاد روزنامه نگاری انجام شد، در جراید، نشریات و خبرگزاریهای استان اغلب اخبار کوتاه نشر مییابد و جای خالی تولید محتوا و صدای مردم در قالب گزارش و یادداشت به شدت احساس میشود.
وی تقلید از نشریات و خبرگزاریهای کشوری را علت اصلی این آسیب دانست و افزود: با توجه به اینکه خبرنگار محلی باید در همه نقاط استان حضور یابد، باید از مدیران مسئول رسانههای مکتوب یا برخط سوال کنیم پولی که به عنوان دستمزد به روزنامه نگار پرداخت میکنند، آیا این انگیزه را در او ایجاد میکند که از نواحی دورافتاده استان گزارشی تهیه کند؟
نبود روحیه نقد و آموزشپذیری
این روزنامهنگار نداشتن روحیه نقد و آموزشپذیری را در زمره دلایل پیشرفت نکردن بیشتر خبرنگارهای بومی برشمرد و گفت: متأسفانه گاهی دیده میشود که روزنامهنگاران ما به خاطر نخوت و غرور نقد را برنمیتابند؛ در حالی که روزنامهنگاری علم زندهای است که روزنامهنگاران باید مدام در حال آموختن باشند و روزی چند ساعت مطالعه کنند.
مالمیر ادامه داد: در این میان برخی نشریات یا روزنامهنگاران ما طوری خبر یا گزارش مینویسند که دل فلان مسئول را به دست بیاورند و به جای اینکه صدای مردم باشند، به صدای مسئول تبدیل میشوند. البته این مشکل به ۲ دلیل ایجاد شده که علت اول نبود اخلاق حرفهای و علت دوم مشکلات اقتصادی و معیشتی روزنامهنگاران بومی است.
فقدان نهاد صنفی اثرگذار
این فعال حوزه رسانه، فقدان نهاد صنفی مستقل و اثرگذار را از مشکلات همیشگی خبرنگاران و روزنامهنگاران هماستانی دانست و گفت: متأسفانه نهادهای صنفی فعلی مانند خانه مطبوعات از آنجایی که زیر نظر دستگاههای دولتی کار میکنند، برای تأمین بودجه خود مجبورند که رضایت دولتمردان را جلب کنند و به همین خاطر از ماهیت کاری خود که دفاع از حقوق اهالی رسانه است، خارج شده و دیگر نمیتواند بیطرف باشند.
مالمیر با بیان اینکه تدوین، ارائه و تأیید اساسنامه خانه مطبوعات توسط وزارت ارشاد از اساس با کار صنفی در تضاد است، اضافه کرد: انجمن صنفی روزنامه نگاران استان قزوین هم که به تازگی ایجاد شده، به خاطر سطح اختیارات استانی چندان کارآمد نیست و در حال حاضر انجمن صنفی قوی که توان دفاع از حقوق خبرنگاران را داشته باشد، نداریم.
وی نبود بانک اطلاعاتی از روزنامهنگاران را از دیگر مشکلات نهادهای صنفی مذکور دانست و ادامه داد: با اینکه سالهاست از تأسیس خانه مطبوعات استان میگذرد، اما هنوز نمیدانیم چه تعداد خبرنگار حرفهای و واقعی داریم. بنابراین لازم است بانک اطلاعاتی جامعی از اصحاب رسانه استان تهیه و در آن مشخص شود هر فرد، با چه هویتی (خبرنگار یا بازاریاب و غیره) در عرصه رسانه و مطبوعات فعالیت میکند و بر همان اساس حق رأی در این خانه را داشته باشد.
لزوم توسعه اخلاق حرفهای در بین اهالی رسانه
مدیرمسئول روزنامه ولایت قزوین هم با بیان اینکه از دوره سوم خانه مطبوعات انحرافی مهم در حرکت این خانه دیده شد، گفت: دلیل حضور بعضی از افراد در هیأت مدیره خانه مطبوعات این بود که این نهاد را به مرکز قدرت برای خود مبدل کنند، تا از این طریق بهتر بتوانند با مدیران دستگاههای مسئول تعامل و لابی کنند.
سید عبدالعظیم موسوی توسعه اخلاق حرفهای در بین اهالی رسانه را، راه حل واقعی رفع آسیبها دانست و ادامه داد: معلوم است که وقتی شما با پدیدههای این چنینی مبارزه میکنید، افرادی که کم هم نیستند، با شما دشمن میشوند و در نهایت به دلیل تغییر هیئت مدیره خانه مطبوعات اجرای این طرح نیمهکاره باقی ماند.
افزایش یارانه مطبوعات و سهمیه بیمه خبرنگاران
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین هم در گفتوگو با خبرنگار مهر افزایش یارانه کاغذ و زینک مطبوعات را از اقدامات پیشروی این نهاد برای کمک به اصحاب رسانه بیان کرد و گفت: با وجود اینکه سال قبل ۱۴۰ میلیون تومان به یارانه کاغذ و زینک به مطبوعات استان پرداخت شد اما همین مقدار یارانه را در ۶ ماه اول سال در اختیار جراید استان قرار دادیم اما مشکلات باقی است.
محمدحسین اسماعیلی افزایش سهمیه بیمه خبرنگاران را از دیگر طرحهای اداره کل ارشاد برای حل مشکل امنیت شغلی خبرنگاران دانست و افزود: در حال حاضر ۸۵ نفر از طریق صندوق هنرمندان بیمه شدهاند و بنا داریم تا از طریق صندوق یادشده تعداد بیشتری از اهالی رسانه را بیمه کنیم.
ضرورت توجه به امنیت اقتصادی و روانی خبرنگار
نصرت الله علیرضایی کارشناس سیاسی و استاد دانشگاه نیز در این باره به مهر گفت: رسانهها در پاسخگو کردن مدیران، انعکاس مشکلات و تسریع در حل آن، دیده شدن و بیان مطالبات عمومی و توسعه و عمران مناطق تأثیر بهسزایی دارند و میتوان اذعان کرد خبرنگاران و رسانهها «مدیران را در ریل اصلی توجه به خواستههای مردم» قرار میدهند.
وی افزود: توجه به امنیت فکری، سیاسی، خبرنگار موجب میشود قلم خبرنگار در نوشتن نلغزد و بیم نداشته باشد و احساس نا امنی نکند و در کنار آن توجه به امنیت اقتصادی و معیشتی آن مانند مسکن، بیمه و معیشت و درآمد پایدار هم موجب میشود رسالت حرفهای خبری شکل بگیرد.
علیرضایی تصریح کرد: باید ظرفیت جامعه را بالا ببریم تا خبرنگار منتقد و منصف از جایگاه بالایی برخوردار شده و تکریم شود و در صدر نشیند و به تدریج به سمت بیان مطالبات و خواستههای مردمی رفته و مشکلات را با کمک رسانهها کاهش دهیم.
وی یادآور شد: در شرایط کنونی به نظر میرسد رسانهها از جایگاه واقعی خود دور شده اند و روز خبرنگار فرصتی برای بازیابی این جایگاه و تقویت آن است.
این کارشناس حوزه روابط عمومی یادآور شد: رسانه یک عرصه تخصصی و حرفهای است که نباید هر فردی به راحتی بتواند وارد آن شده و قلم فرسایی کند و این حرفه مستلزم حضور افرادی است که با افکار عمومی آشنا بوده، نبض سیاسی جامعه را بدانند، با مطالعه باشند، اولویتها، سیاستها، مشکلات، توانمندی، راهکارهای توسعه و حل مشکلات هر منطقه را بدانند و در بازگویی آن نیز از قلم خود بخوبی استفاده کنند.
وی گفت: خبرنگار باید از افراد عادی جامعه اطلاعات بیشتری داشته و قلم خوبی داشته باشد، با جسارت، انصاف، وجدان، تعهد قلم بزند و در مسیر حل مشکلات جامعه دغدغه مند باشد.
با این همه یکی از مشکلات مهم خبرنگاران نبود تعهد اخلاقی و حرفهای در برخی از مدیران رسانهها در رابطه با بیمه شغلی و پرداخت حقوق ثابت به خبرنگاران است که به بهانه کمبود درآمد و در واقع با رویکردهایی که کمتر عدالت در آن وجود دارد، از خبرنگاران استفاده میشود.
در این زمینه جای خالی نظارت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به وضوح به چشم میخورد و به نظر میرسد این نهاد ضمن تعامل منفی با برخی از مدیران رسانهها خبرنگاران را به حال خود رها کرده تا خودشان برای بیمه شدن فکری کنند.
حوزه خبر و خبر رسانی از عرصههای مهم فرهنگی است که میتواند در اطلاع رسانی، روشنگری، تقویت مطالبه گری و پاسخگو کردن مدیران نقش مهمی ایفا کرده و به تسریع در حل مشکلات جامعه نیز کمک کند.
بدیهی است توجه به حل مشکلات معیشتی، امنیت شغلی، آموزش و مهارت آموزی و حفظ جایگاه خبرنگاران و فعالان رسانه اعم از عکاس، دبیران و مدیران مسئول در جامعه میتواند ضمن کمک به تقویت فرهنگ جامعه به آرامش روانی مردم هم کمک کرده و به کاهش آسیبها و مشکلات منجر شود.
به نظر میرسد در صورت تصویب اختصاص درصدی از اعتبارات سالانه فرهنگی هر استان به رسانههای فعال و پویا بتوان ضمن حفظ کرامت و عزت جایگاه خبرنگاری به حل بخشی از مشکلات مالی رسانهها کمک کرد تا این گروه در مسیر رسالت حرفهای خود با انگیزه بیشتری گام بردارند.
مهر