تأمین آب؛ مهمترین راهکار احیای تالاب الله‌آباد قزوین
تأمین آب؛ مهمترین راهکار احیای تالاب الله‌آباد قزوین
ایسنا/قزوین یک کارشناس محیط‌زیست معتقد است؛ تغییر ریل‌گذاری توسعه منطقه به توسعه پایدار، ارتقای سطح تاب‌آوری منطقه، کنترل صنایع آلاینده، حمایت از محصولات کم آب‌بر و کم‌کربن و جنگل‌کاری راه حیات این تالاب است؛ اما آنچه در احیای تالاب الله‌آباد مهم است، تأمین آب تالاب است. در این راستا نیاز است، در قانون حقابه تالاب بازنگری شود؛ همچنین برای بازچرخانی آب این تالاب نیز فکری شود.
به گزارش ایسنا، همه ما به‌خوبی می‌دانیم که توسعه و محیط‌زیست در ریلی متقاطع حرکت می‌کنند و زمانی که گذرشان به یکدیگر بیفتد، دچار برخی چالش و آسیب‌ها خواهیم شد که طبیعتاً در اغلب اوقات محیط‌زیست قربانی آن است. یکی از ظرفیت‌های محیط‌زیستی که تقریباً در تمام ایران مورد کم‌لطفی قرار گرفتند، تالاب‌ها هستند. تالاب الله‌آباد در گستره آبی و محیط‌زیستی شهرستان آبیک و نزدیکی استان البرز قرار دارد. این تالاب که مورد تصویب قانون حفاظت و احیای تالاب‌های کشور توسط مجلس شورای اسلامی قرار گرفته به‌صورت رسمی به‌عنوان تالاب فصلی و منطقه شکار ممنوع معرفی شده است.
وسعت کل حوضه آبریز تالاب الله‌آباد بیش از ۳۳ هزار هکتار با ۲ اکوسیستم آبی و خشکی است. متأسفانه سالیان اخیر، سوء مدیریت باعث شده تا این تالاب خشک شود و به‌جای آنکه تالاب الله‌آباد زیستگاه انواع گونه‌های جانوری و پرندگان مهاجر باشد، به کانون ریزگردها تبدیل شده است. عدم تخصیص حقابه موردنیاز تالاب الله‌آباد را می‌توان به‌عنوان مهمترین تهدید این تالاب دانست. در همین راستا به سراغ «صادق توسلی، فعال و کارشناس محیط‌زیستی» رفته‌ایم تا راهکارهای وی برای احیای این تالاب ارزشمند را جویا شویم.
توسلی درخصوص اهمیت تالاب الله‌آباد برای استان قزوین به ایسنا گفت: به‌طورکلی تالاب‌ها نقش مؤثری در مهار ریزگردها و جلوگیری از بیابان‌زایی دارند. تالاب الله‌آباد نیز به دلیل قرارگیری جغرافیایی تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی‌های ناشی از گردوغبار برای استان‌های قزوین و البرز دارد. از دیگر کارکردهای این زیست‌بوم می‌توان به کنترل و ذخیره سیلاب‌های فصلی دشت‌های مجاور آن، تغذیه سفره آب زیرزمینی، تعدیل آب‌وهوای منطقه، کمک به توسعه پوشش گیاهی از جمله گونه‌های استپی و مرتعی از قبیل گرامینه‌ها، درمنه‌ها و بالشتکی خاردار؛ تولید علوفه، درآمدزایی برای جوامع محلی از طریق طبیعت‌گردی و گردشگری و همچنین، میزبانی انواع گونه‌های جانوری و انواع پرنده‌های مهاجر آبزی، کنار آبزی، خشک زی و بومی اشاره کرد.
وی ادامه داد: متأسفانه تالاب الله‌آباد به دلیل سوء مدیریت از جمله مدیریت ناصحیح منابع آب در بالادست، توسعه غیراصولی کشاورزی، تخصیص عمده جریانات رودخانه‌های منطقه برای مصارف بی‌رویه کشاورزی و خشکسالی‌های پیاپی رو به خشکی رفته است. همچنین احداث زهکشی توسط جهاد کشاورزی قزوین در اواسط دهه ۸۰ نیز مزید بر علت نابودی این تالاب شده است. متأسفانه توسعه مهمترین عامل تخریب محیط‌زیست قلمداد می‌شود و این زهکشی که جهت آبیاری اراضی کشاورزی و کنترل سیلاب است، سبب شده تا هدایت آب به تالاب به‌خوبی شکل نگیرد.
این کارشناس محیط زیست بیان کرد: ازجمله پیامدهای خشک شدن تالاب الله‌آباد می‌توان به تشدید و انتشار ریزگردها، فرونشست دشت قزوین، شیوع انواع بیماری‌های ریوی، چشمی و سرطان‌ها، افت کیفیت هوای استان، نابودی تنوع گیاهی و جانوری تالاب؛ از دست رفتن فرصت‌های درآمدزایی نظیر گردشگری و دام‌پروری؛ تخریب اراضی کشاورزی و کاهش بهره‌وری محصولات کشاورزی و همچنین تحمیل هزینه‌های گزاف به دولت و مردم برای تأمین بهداشت، سلامت و تفریح اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: عواملی همچون چرای بی‌رویه شترها سبب تخریب پوشش گیاهی و تشدید فرسایش خاک در دشت این تالاب شده است، زمانی که آب و پوشش گیاهی در منطقه کم شود، طبیعتاً حیات نیز در منطقه از بین می‌رود. متأسفانه تالاب الله‌آباد در خلأ دموکراسی محیط‌زیست در شرف نابودی است و نیاز است که مسئولان استانی نسبت به احیای پایدار آن اقدام کنند.
راهکارهای احیای تالاب الله آباد
توسلی با اشاره به راهکارهای احیای تالاب الله آباد در استان قزوین، گفت: تغییر ریل‌گذاری توسعه منطقه به توسعه پایدار، ارتقای سطح تاب‌آوری منطقه، کنترل صنایع آلاینده، حمایت از محصولات کم آب‌بر و کم‌کربن و جنگل‌کاری راه حیات این تالاب است؛ اما آنچه در احیای تالاب الله‌آباد مهم است، تأمین آب تالاب است. در این راستا نیاز است، در قانون حقابه تالاب بازنگری شود؛ همچنین به بازچرخانی آب این تالاب نیز فکر شود.
وی تصریح کرد: استفاده از آب‌های نامتعارف همچون پساب تصفیه‌خانه‌ها که برای احیای تالاب مطرح‌شده، نیازمند مطالعه بیشتر است چراکه ممکن است این موضوع در آینده مشکلات حادتری برای محیط‌زیست استان قزوین ایجاد کند.
این کارشناس اظهار کرد: بیابان‌زدایی، مهار کانون‌های انتشار گردوغبار و کنترل فرسایش خاک، اجرای عملیات حفاظت خاک، مدیریت مشارکتی چرای دام، برقراری تعادل بین دام و مرتع و ایجاد فرصت‌های شغلی جایگزین برای دام‌پروران نیز از راهکارهای نجات و احیای دشت الله‌آباد است.
وی با اشاره ارزیابی عملکرد اداره کل محیط‌زیست استان قزوین در حفظ و احیای تالاب الله‌آباد، بیان کرد: به علی‌رغم اینکه، حفظ و احیای تالاب‌ها در برنامه‌های توسعه پنجم، ششم و هفتم دیده‌شده و قانون‌گذار زمینه‌های حقوقی و اجرایی مناسبی برای تالاب‌ها فراهم کرده است، بااین‌حال شاهد انفعال اداره کل محیط‌زیست استان قزوین بوده‌ایم. با توجه به اینکه احیای تالاب یک برنامه و سیاست کشوری است و بسیاری از استان‌ها برای احیای مجدد اکوسیستم تالاب در حال برنامه‌ریزی و اجرا هستند، بااین‌حال محیط‌زیست قزوین همچنان در حال مطالعه است.
به گزارش ایسنا، نیاز است دولت سیزدهم هر چه سریعتر به برنامه‌های مدیریت تالاب‌ها توجه کند و کاستی‌ها، محدودیت‌ها و موانعی را که باعث مرگ تالاب‌های ایران را شده، شناسایی و نسبت به جبران کمبود و ضعف‌ها اقدام کند. متأسفانه در پیش‌نویس ارائه‌شده برنامه هفتم توسعه کشور، موضوع محیط‌زیست و به‌طور خاص تالاب‌ها آن‌طور که باید صریح نیست و درصورتی‌که این روند ادامه داشته باشد، نمی‌توان به آینده تالاب‌ها امیدوار بود. لذا اصلاح قوانین محیط‌زیستی و اشاره شفاف و بی‌شبهه تالاب‌ها می‌تواند امیدآفرین باشد.
ایسنا
